Πολλοί Ελληνες διατηρούν ένα μικρό χωράφι ή λίγα ελαιόδεντρα στο χωριό και παράγουν ελαιόλαδο ή μέλι για ιδία χρήση ή μικρό εισόδημα χωρίς να είναι επαγγελματίες αγρότες. Συχνά το εισόδημα αυτό δεν υπερβαίνει τα 100 ευρώ ή 300 ευρώ το χρόνο και οι κάτοχοι αγνοούν τις διοικητικές απαιτήσεις που τους αφορούν.
Σε περίπτωση παράλειψης δήλωσης, η εφορία, ο ΕΦΚΑ και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επιβάλλουν κυρώσεις με πρόστιμα που μπορούν να φτάσουν έως 5.000 ευρώ ή και ως 12 συντάξεις, όταν δεν ενημερωθούν σωστά πλατφόρμες όπως το Taxisnet, το Ελαιοκομικό Μητρώο και η πλατφόρμα Απασχόλησης Συνταξιούχων. Η επιβολή τέτοιων προστίμων αφορά ακόμη και σε περιπτώσεις ελάχιστου εισοδήματος από αγροτική εκμετάλλευση.
Το μέγεθος των κυρώσεων θεωρείται δυσανάλογο σε σχέση με τη φορολογική πρακτική, όπου για αντίστοιχες παραβάσεις προβλέπονται πρόστιμα 100 ευρώ ή το πολύ 250-500 ευρώ. Η διαφορά αυτή δημιουργεί αίσθημα αδικίας και αυξάνει τον κίνδυνο οικονομικής επιβάρυνσης ανθρώπων που ασκούν μικρής κλίμακας γεωργική δραστηριότητα.
Η διοικητική πολυπλοκότητα και η ανεπαρκής ενημέρωση πλήττουν κυρίως συνταξιούχους και κατοίκους αγροτικών περιοχών, που μπορεί να αγνοούν τις νέες υποχρεώσεις ή να θεωρούν ασήμαντο το εισόδημα που δηλώνεται.
Από ηθική σκοπιά, η πολιτική και οι κανόνες οφείλουν να σέβονται την αξιοπρέπεια των πολιτών και να εφαρμόζονται με αρχή της καθολικότητας και της αναλογικότητας: ένας κανόνας πρέπει να μπορεί να γενικευτεί χωρίς να καταργεί θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και χωρίς να τιμωρεί δυσανάλογα. Το κράτος έχει το καθήκον να διευκολύνει την συμμόρφωση μέσω απλουστευμένων διαδικασιών, ενημερωτικών εκστρατειών και ρυθμίσεων που διακρίνουν τη μικρή ερασιτεχνική παραγωγή από την επαγγελματική.
Οι πολίτες, ως καθήκον προς το κοινό καλό, πρέπει να δηλώνουν τα εισοδήματα και τις δραστηριότητές τους αλλά και να διεκδικούν δίκαιες, αναλογικές λύσεις. Η συλλογική προσπάθεια για διαφάνεια, απλοποίηση και προστασία των μικρών παραγωγών θα βελτιώσει την κοινωνική συνοχή και θα προωθήσει τη βιώσιμη διαχείριση του περιβάλλοντος.