Η ανάλυση των στοιχείων για τους εισακτέους στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ) για το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 αναδεικνύει κρίσιμα ζητήματα στη ναυτική εκπαίδευση. Οι βάσεις εισαγωγής κυμαίνονται από 5.875 έως 19.275 μόρια, στοιχείο που καταδεικνύει τόσο άνιση κατανομή της ζήτησης όσο και ενδεχόμενες διαφορές στην ποιότητα ή στην ελκυστικότητα των επιμέρους σχολών. Αυτή η διακύμανση εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη συνοχή του συστήματος, την ισοκατανομή ευκαιριών και την ομοιογένεια της εκπαιδευτικής προετοιμασίας των αποφοίτων απέναντι στις απαιτήσεις της σύγχρονης ναυτιλίας.
Η υψηλή συμμετοχή αποφοίτων των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ), ειδικά στις ειδικότητες Μηχανικών, καταγράφει τη σημασία της επαγγελματικής εκπαίδευσης για τη στελέχωση του ναυτικού τομέα, ενώ οι απόφοιτοι των Γενικών Λυκείων (ΓΕΛ) διατηρούν την πρωτοκαθεδρία στις θέσεις πλοιάρχων. Στο πλαίσιο αυτό, η πρωτοβουλία του υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Βασίλη Κικίλια να προωθήσει νέο νομοσχέδιο για τη ναυτική εκπαίδευση εμφανίζεται ως στρατηγική παρέμβαση με στόχο την προσέλκυση περισσότερων νέων και την αναβάθμιση των σχολών. Αναγκαίες θεωρούνται η ποιοτική εναρμόνιση, η διαφάνεια κριτηρίων εισαγωγής και η συνεργασία με τη βιομηχανία για πρακτική εξειδίκευση.
Από ηθική σκοπιά, οι αποφάσεις για την εκπαίδευση πρέπει να βασίζονται στην αρχή της καθολικής ισχύος: κάθε πολιτική και πρακτική πρέπει να μπορεί να γίνει γενικός κανόνας που προάγει την αξιοπρέπεια και την αυτονομία των μαθητών και να μην τους μετατρέπει σε μέσο για ξένα συμφέροντα. Είναι υποχρέωση των φορέων να διαμορφώσουν διαφανείς, δίκαιες διαδικασίες και να επενδύσουν στη διαρκή κατάρτιση και στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα, απαιτούνται πανεθνικά πρότυπα ποιότητας, σαφής αξιολόγηση σχολών, κίνητρα για πράσινη ναυτιλία, και προγράμματα μέντορινγκ που να ενισχύουν την υπευθυνότητα, την ασφάλεια και τη βιωσιμότητα της ναυτιλιακής πρακτικής.