Οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Τουρκίας, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προετοιμάζονται για συνάντηση την επόμενη Τρίτη στο περιθώριο της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Η συνάντηση έχει οριστεί για το μεσημέρι σε μια ημέρα με ιδιαίτερα βεβαρημένο διεθνές πρόγραμμα, ενώ υπήρξαν δυσχέρειες στον συντονισμό λόγω των διαφορετικών διαμονών των δύο ηγετών στην πόλη (Ερντογάν 21–24 Σεπτεμβρίου, Μητσοτάκης 23–26 Σεπτεμβρίου). Η απόφαση για τη συνάντηση δείχνει ότι και οι δύο πλευρές επιθυμούν να διατηρήσουν ζωντανή τη διαδικασία προσέγγισης, παρά τις διαφορές.
Το πρόσφατο κλίμα είχε προηγουμένως ηρεμήσει μετά τη Διακήρυξη των Αθηνών τον Δεκέμβριο του 2023, αλλά τους τελευταίους μήνες οι διαφορές αναζωπυρώθηκαν και μεταφέρθηκαν στο πεδίο. Η ελληνική πλευρά τονίζει τη σημασία της επικοινωνίας και της διατήρησης διαύλων, ενώ παράλληλα ενισχύει την αμυντική ικανότητα μέσω ενός εκτεταμένου εξοπλιστικού προγράμματος ώστε να αυξηθεί και η διαπραγματευτική ισχύς. Το διεθνές πλαίσιο είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένο λόγω των πολέμων στην Ουκρανία και στη Γάζα, που διαμορφώνουν ευρύτερες γεωπολιτικές προκλήσεις.
Η Τουρκία επιδιώκει να αναδειχθεί ως περιφερειακή δύναμη που διατηρεί ισορροπίες Δύσης και Ανατολής και εκφράζει πολιτικά τμήματα του μουσουλμανικού κόσμου, ενώ συχνά ασκεί έντονη κριτική στο Ισραήλ. Ωστόσο, οι σχέσεις με την Ελλάδα και τα ζητήματα του Κυπριακού περιορίζουν αυτές τις φιλοδοξίες. Στα ελληνοτουρκικά, οι αντιπαραθέσεις για χάρτες Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Θαλάσσια Πάρκα ανέδειξαν το εύρος των διαφορών, ενώ η έρευνα για το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου (GSI) έχει εξελιχθεί σε ανοικτή πηγή έντασης, καθώς αφορά ζήτημα εντός της οριοθετημένης ελληνικής ΑΟΖ.
Από ηθική σκοπιά, η διεξαγωγή συνομιλιών υπό τέτοιες συνθήκες απαιτεί τήρηση αρχών που προάγουν το κοινό καλό: σταθερή δέσμευση στην τήρηση του διεθνούς δικαίου, ειλικρινής διάλογος και σεβασμός στην κυριαρχία των κρατών. Η πολιτική συμπεριφορά πρέπει να υπακούει σε κανόνες που μπορούν να γενικευθούν χωρίς αντίφαση, προωθώντας ειρήνη και δικαιοσύνη. Πρακτικές συστάσεις είναι η διαφάνεια στις διαπραγματεύσεις, η αποφυγή μονομερών ενεργειών εντός αμφισβητούμενων περιοχών, η ενίσχυση μέτρων οικολογικής προστασίας της θαλάσσιας ζώνης και η αναζήτηση πολυμερών λύσεων και εμπιστευτικών μηχανισμών για την αποφυγή κλιμάκωσης.
Μια τέτοια προσέγγιση θα ενίσχυε όχι μόνο την ασφάλεια αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος, υπηρετώντας το καθήκον όλων προς ένα σταθερό και βιώσιμο κοινό μέλλον.