Η σύγκριση Κύπρου και Ουκρανίας αναδεικνύει κοινά μοτίβα εισβολής, κατοχής και αναθεωρητισμού, αλλά και διαφορετική αντιμετώπιση από τη διεθνή κοινότητα. Στο επίκεντρο βρίσκονται αμφότερα τα ζητήματα της μονομερούς επιβολής τετελεσμένων, της χρήσης της βίας και της προσπάθειας νομιμοποίησης αυτών των ενεργειών μέσω νομικών ή πολιτικών αφηγήσεων.
Στο πεδίο του διεθνούς δικαίου, τα Ψηφίσματα 541 (1983) και 550 (1984) του Συμβουλίου Ασφαλείας χαρακτήρισαν άκυρη την ανακήρυξη του ψευδοκράτους στην Κύπρο και κάλεσαν τα κράτη να μην το αναγνωρίσουν, με ειδική αναφορά στα Βαρώσια. Στην Ουκρανία, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ καταδίκασε την προσάρτηση της Κριμαίας (2014) και, το 2022, τις «προσαρτήσεις» τεσσάρων περιφερειών, με 143 χώρες υπέρ, ενώ το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν εξέδωσε ανάλογο ψήφισμα λόγω δικαιώματος βέτο.
Η αρχή της μη χρήσης βίας επιβεβαιώθηκε από το Διεθνές Δικαστήριο όταν, στις 16 Μαρτίου 2022, διέταξε τη Ρωσία να «αναστείλει αμέσως» τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία και απέρριψε τους ισχυρισμούς περί «προστασίας ρωσόφωνων» ως νομική βάση εισβολής. Στην Κύπρο, το Συμβούλιο Ασφαλείας ζήτησε άμεσα κατάπαυση του πυρός από το πρώτο 24ωρο της τουρκικής εισβολής στις 20 Ιουλίου 1974.
Σε επίπεδο ευθύνης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το ΕΔΑΔ έχει κρίνει ότι η Τουρκία ασκεί «αποτελεσματικό έλεγχο» στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου και φέρει διεθνή ευθύνη. Για την Ουκρανία, το ΕΔΑΔ το 2025 κατέγραψε εκτεταμένες παραβιάσεις από το 2014, συμπεριλαμβανομένης της κατάρριψης του MH17, ενώ το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε εντάλματα σύλληψης για τον Βλαντιμίρ Πούτιν και την Ρωσίδα Επίτροπο για τα Παιδιά, Λβόβα-Μπέλοβα.
Κοινά χαρακτηριστικά των εισβολών είναι το αφήγημα της «προστασίας» μειονοτήτων, η μονομερής αλλαγή συνόρων και η δημιουργία γκρίζων ζωνών. Στην Κύπρο υπήρξε μονομερής ανακήρυξη «κρατικής οντότητας» το 1983 και προσπάθειες εποικισμού και ελέγχου περιοχών όπως τα Βαρώσια. Στην Ουκρανία χρησιμοποιήθηκαν παρόμοια επιχειρήματα για την Κριμαία και το Ντονμπάς, που ωστόσο δεν άντεξαν σε διεθνή νομική κρίση.
Η ηθική ανάγνωση των γεγονότων απαιτεί προσήλωση σε καθολικά καθήκοντα: σεβασμό του ανθρωπισμού, τήρηση κανόνων που δεν επιτρέπουν τη βία ως μέσο και αμερόληπτη εφαρμογή του διεθνούς δικαίου. Η πολιτική και η κοινωνία οφείλουν να αντιδρούν χωρίς διπλά μέτρα, να στηρίζουν θεσμικές διαδικασίες λογοδοσίας και να προτεραιοποιούν την αποκατάσταση δικαιωμάτων και την προστασία των αμάχων.
Η βελτίωση της κοινής ζωής και του περιβάλλοντος προϋποθέτει συλλογικές πράξεις σύμφωνα με καθήκοντα που γίνονται κανόνας: υποστήριξη ανεξάρτητων θεσμών, εφαρμογή δικαίου, αποκατάσταση ζημιών και φροντίδα για τις επόμενες γενιές. Η συνέπεια και η υπευθυνότητα των κρατών και των πολιτών είναι ο μόνος δρόμος για σταθερότητα και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.