Δεκάδες χιλιάδες κρατούμενοι στην Κούβα υποχρεώνονται να εργάζονται στην παραγωγή των διάσημων κουβανικών πούρων και του ξυλοκάρβουνου μαραμπού που εξάγεται σε ευρωπαϊκές αγορές, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα. Η ΜΚΟ Prisoners Defenders, με έδρα τη Μαδρίτη, εκτιμά ότι τουλάχιστον 60.000 άτομα εργάζονται με ελάχιστη ή καθόλου αμοιβή, «υπό εξαναγκασμό, απειλές, βία ή αντίποινα», χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό και υπό εξαντλητικές συνθήκες. Υπάρχουν επίσης αναφορές για βία και σεξουαλική κακοποίηση γυναικών κρατουμένων, ενώ το ξυλοκάρβουνο που στέλνουν κυρίως σε Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα και Τουρκία φέρει την ένδειξη «οικολογικό» παρά, σύμφωνα με την έκθεση, «παράγεται σε συνθήκες απόλυτης σύγχρονης δουλείας».
Η έρευνα ξεκίνησε το 2024 μετά την παρουσίαση σχετικής έκθεσης από τον ειδικό εισηγητή του ΟΗΕ για τη δουλεία, Τομόγια Ομποκάτα, και η ΜΚΟ προσφέρθηκε να διερευνήσει την κατάσταση στην Κούβα. Μεταξύ Απριλίου και Αυγούστου 2025 έγιναν συνεντεύξεις με 53 άτομα από 40 φυλακές, επιλεγμένες μέσω τυχαίου δείγματος από συνολικό πληθυσμό περίπου 90.000 κρατουμένων και 37.000 σε καθεστώς ανοιχτής κράτησης. Για να αποφευχθούν αντίποινα, όλοι οι συμμετέχοντες παραμένουν ανώνυμοι. Η οργάνωση πραγματοποίησε άλλες 60 συνεντεύξεις και, μετά τη διασταύρωση, κατέληξε στην εκτίμηση ότι τουλάχιστον 60.000 άτομα υποβάλλονται σε καταναγκαστική εργασία. Το 98% δήλωσε ότι δεν είχε τα απαραίτητα εργαλεία ή εκπαίδευση και το 45% ανέφεραν ότι «υπέστησαν σωματική βία κατά τη διάρκεια της εργασίας». Πρώην κρατούμενος ανέφερε ότι «έβαζαν μια σημείωση στο φάκελό του» όταν κάποιος αρνιόταν να εργαστεί.
Στη φυλακή υψίστης ασφαλείας Quivicán (Aguacate) τουλάχιστον 40 κρατούμενοι έχουν ημερήσιο στόχο παραγωγής 60 χειροποίητων πούρων Habanos, μετρώντας ποσόστωση μόνο όταν πληρούν τα πρότυπα για εξαγωγή. Η έκθεση αποδίδει ευθύνη στο κράτος και περιγράφει ένα «εθνικό και θεσμοθετημένο σύστημα καταναγκαστικής εργασίας» συνδεδεμένο με οικονομικούς στόχους εξαγωγών.
Από ηθικής σκοπιάς, η κατάσταση συνιστά συστηματική μεταχείριση ανθρώπων ως μέσων για οικονομικό όφελος, αντί ως σκοπού καθεαυτού, και παραβιάζει την υποχρέωση προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την αλήθεια (ιδιαίτερα όταν προϊόντα φέρουν την ένδειξη «οικολογικό»). Το κράτος οφείλει να επιδιορθώσει αδικίες, να παύσει πρακτικές καταναγκασμού και να διασφαλίσει διαφάνεια στις εξαγωγές. Επιχειρήσεις και εισαγωγείς πρέπει να εφαρμόσουν αυστηρούς ελέγχους στην αλυσίδα εφοδιασμού, να μην αποδέχονται προϊόντα που παράγονται με καταναγκαστική εργασία και να στηρίξουν αποζημιώσεις και προγράμματα αποκατάστασης για τα θύματα. Οι πολίτες έχουν καθήκον να απαιτήσουν διαφάνεια, να αποφεύγουν προϊόντα προερχόμενα από καταναγκαστική εργασία και να υποστηρίζουν οργανώσεις που προάγουν τα δικαιώματα των κρατουμένων και την προστασία του περιβάλλοντος, ώστε η κοινωνική και περιβαλλοντική υπευθυνότητα να γίνει παγκόσμια κανόνας.