ΑρχικήΚόσμοςΗ σκοτεινή διαδρομή του «Portrait of a Lady» και ο συνεργάτης του...

Η σκοτεινή διαδρομή του «Portrait of a Lady» και ο συνεργάτης του Γκέρινγκ

Μια αγγελία πώλησης κατοικίας στην Αργεντινή αποκάλυψε μια υπόθεση που ξεκινά από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και φτάνει ως σήμερα. Στις φωτογραφίες του σπιτιού της Πατρίσια Κάντγκιεν, κόρης του ναζιστή αξιωματούχου Φρίντριχ Κάντγκιεν, φαινόταν στον τοίχο ένας πίνακας του 18ου αιώνα, το «Portrait of a Lady» του Fra Galgario. Το έργο ανήκε στη συλλογή του Ολλανδού εμπόρου τέχνης Ζακ Γκάουντστικερ, που πέθανε το 1940 προσπαθώντας να διαφύγει από τους Ναζί, αφήνοντας πίσω του μια συλλογή περίπου 800 έργων που λεηλατήθηκαν ή αγοράστηκαν υπό καθεστώς πίεσης. Η αστυνομία της Αργεντινής ερεύνησε το σπίτι στην παραθαλάσσια πόλη Μαρ ντελ Πλάτα, αλλά όταν μπήκαν στον χώρο ο πίνακας είχε ήδη εξαφανιστεί. Στη θέση του βρέθηκε μια ταπισερί με άλογα και σημάδια από το κάδρο. Κατασχέθηκαν κινητά τηλέφωνα, δύο όπλα χωρίς άδεια και παλιά έγγραφα που ενδέχεται να φωτίσουν την υπόθεση, αλλά το βασικό ερώτημα παραμένει: πού βρίσκεται σήμερα το έργο τέχνης;

Η βιογραφία του Φρίντριχ Κάντγκιεν συνδέει την υπόθεση με τα εγκλήματα του ναζιστικού καθεστώτος. Γεννημένος το 1907, εντάχθηκε στο ναζιστικό κόμμα το 1932 και στα SS τρία χρόνια αργότερα, ενώ το 1938 έγινε στενός συνεργάτης του Χέρμαν Γκέρινγκ. Ειδικεύτηκε στην «αξιοποίηση» κλεμμένων περιουσιών Εβραίων, μετατρέποντας έργα τέχνης, κοσμήματα, χρυσό και διαμάντια σε ξένο συνάλλαγμα για τη ναζιστική μηχανή. Σύμφωνα με την Έκθεση της Επιτροπής Bergier το 2002, ήταν «βαθιά εμπλεκόμενος σε εγκληματικές μεθόδους απόκτησης νομισμάτων και πολύτιμων αγαθών από τα θύματα του Ολοκαυτώματος». Μετά την κατάρρευση του Τρίτου Ράιχ διέφυγε στην Ελβετία, ίδρυσε την Imhauka AG και τελικά μετέβη στη Λατινική Αμερική το 1951, εγκαταστάθηκε στη Βραζιλία και μετά στην Αργεντινή, όπου απέκτησε υπηκοότητα, αγόρασε αγρόκτημα, φέρεται να διαμεσολάβησε σε εμπορικές συμφωνίες και πέθανε το 1978 στο Μπουένος Άιρες.

Η ηθική ανάγνωση της υπόθεσης απαιτεί προσήλωση σε αρχές καθήκοντος, δικαίου και σεβασμού προς το ανθρώπινο πρόσωπο και την ιστορική αλήθεια. Η επιστροφή κλεμμένων έργων πρέπει να θεωρηθεί υποχρέωση θεσμών και πολιτών, όχι απλώς ευεργέτημα· η διεξαγωγή πλήρους έρευνας προέλευσης, η διαφάνεια και η αποκατάσταση των θυμάτων ή των κληρονόμων είναι επιβαλλόμενες ενέργειες. Σε συλλογικό επίπεδο, η κοινωνία οφείλει να στηρίξει διαδικασίες αποκατάστασης και να απαιτήσει νομική λογοδοσία, ενώ στην καθημερινότητα πρέπει να ενισχυθεί η καλλιέργεια της ευθύνης απέναντι στην πολιτιστική κληρονομιά και το περιβάλλον. Η προαγωγή της δικαιοσύνης, η εκπαίδευση για την ιστορική μνήμη και η προστασία πολιτιστικών αγαθών αποτελούν πρακτικές που βελτιώνουν την κοινωνία και προφυλάσσουν το κοινό αγαθό για τις επόμενες γενιές.