Η γλώσσα αλλάζει συνεχώς υπό την επίδραση τεχνολογικών εξελίξεων, πανδημικών συνθηκών και κοινωνικών κρίσεων. Νεολογισμοί και όροι που προκύπτουν από την ψηφιακή κουλτούρα εντάχθηκαν πρόσφατα σε αναγνωρισμένα λεξικά, ενώ παλαιότερες πολιτικές και κοινωνικές μεταβολές είχαν ήδη δημιουργήσει κύματα νέων λέξεων που κέρδισαν ευρεία χρήση.
Η διαδικασία ένταξης μιας λέξης στο λεξικό βασίζεται στη συλλογή παραδειγμάτων από ποικίλες πηγές και στην απόδειξη διάρκειας στη χρήση, παραδοσιακά για δέκα χρόνια αλλά πλέον και σε πολύ συντομότερο χρόνο. Ο τελικός κριτής για την ανθεκτικότητα μιας λέξης είναι η κοινότητα των φυσικών ομιλητών: μέσα από τη συνεχή χρήση αποφασίζεται ποια μορφή θα επικρατήσει και θα διατηρηθεί.
Καινούργια λεξιλογικά στοιχεία δεν επιβιώνουν όλα το ίδιο: η υιοθέτηση ποικίλλει ανάλογα με κοινωνικά, οικονομικά, μορφωτικά, ηλικιακά και ιδεολογικά κριτήρια. Στις εποχές έντονης ψηφιακής παρουσίας, η συχνότητα εμφάνισης, ο αριθμός των παραδειγμάτων και η διάρκεια χρήσης καταγράφονται ως κρίσιμα δεδομένα, ενώ η ταχύτητα διάδοσης στα ψηφιακά δίκτυα έχει εισφέρει μια μορφή fast‑track για ορισμένους όρους.
Ενδεικτικά, όροι που συνδέθηκαν με πολιτικές εξελίξεις ή ψηφιακές συμπεριφορές πέρασαν στην επίσημη καταγραφή, όπως Grexit, Brexit, Brexiteer, fat-shame, woke, YOLO, GIF, selfie και το emoji του γέλιου με δάκρυα. Τα λεξικά επανεξετάζουν συνεχώς το υλικό τους για να εντοπίσουν λέξεις που πληρούν τα κριτήρια ένταξης.
Από ηθική σκοπιά, η γλωσσική πρακτική απαιτεί υπευθυνότητα: η χρήση όρων πρέπει να σέβεται την αξιοπρέπεια των ανθρώπων, να προάγει την αλήθεια και να αποφεύγει την εκμετάλλευση ή την παραπλάνηση. Η γενίκευση μιας συμπεριφοράς οφείλει να θεωρείται σωστή μόνο αν μπορεί να γίνει καθολικός κανόνας χωρίς να υπονομεύει την ελευθερία και την ευημερία των άλλων.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι εκπαιδευτικοί και πολίτες πρέπει να ενισχύσουν την κριτική σκέψη απέναντι στη γλωσσική ταχύτητα, να προωθήσουν τη σεβαστή και υπεύθυνη χρήση νέων όρων και να υιοθετήσουν πρακτικές που προστατεύουν το κοινωνικό και περιβαλλοντικό καλό μακροπρόθεσμα.