Η πρόσφατη συζήτηση για την περικοπή μίας ώρας διδασκαλίας Αρχαίων Ελληνικών στην Α’ Λυκείου αναδεικνύει ένα διαχρονικό πρόβλημα: τη σύγκρουση ανάμεσα στην αξία του μαθήματος και στην πρακτική εφαρμογή της διδασκαλίας του.
Η ηθική υποχρέωση των εκπαιδευτικών και των θεσμών είναι να ενεργούν με σεβασμό προς τους μαθητές, προσφέροντας γνώση που δεν επιβάλλεται με τη βία της αποστήθισης ή της τυπολατρικής γραμματικής, αλλά καλλιεργεί την ελεύθερη χρήση της γλώσσας και την κριτική σκέψη. Η διδασκαλία οφείλει να γίνεται βιωματικά, με ενεργητική συμμετοχή, ώστε οι μαθητές να γίνονται συμμέτοχοι στη γνώση και όχι παθητικοί δέκτες.
Η παράδοση, που επιμένει σε μια στενή, γραμματοκεντρική μέθοδο, έχει αποδειχθεί ανεπαρκής εδώ και αιώνες. Σοφοί πρόγονοι, ήδη από τον 18ο αιώνα, επισήμαναν το πρόβλημα της αποξένωσης των μαθητών από το μάθημα λόγω της δυσνόητης και απομονωμένης διδασκαλίας της γραμματικής.
Η ελευθερία του ατόμου να κατανοεί και να εκφράζεται με το αρχαίο λόγο είναι κρίσιμη για την πνευματική αυτονομία και την ηθική ανάπτυξη της κοινωνίας. Η επικοινωνιακή και δημιουργική διδασκαλία δεν είναι απλώς παιδαγωγική ανάγκη, αλλά ηθική επιταγή για την προαγωγή μιας κοινωνίας που σέβεται και καλλιεργεί τη λογική και την ελευθερία.
Μαρτυρίες μαθητών καταδεικνύουν ότι η αλλαγή της μεθόδου προς την ενεργητική συμμετοχή και το ζωντανό διάλογο θα αναζωογονήσει το μάθημα και θα εμβαθύνει το ενδιαφέρον και την κατανόηση.
Η κοινωνία οφείλει να αποβάλλει τις παθητικές και δυσβάσταχτες μορφές διδασκαλίας και να υιοθετήσει πρακτικές που σέβονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την πνευματική ελευθερία. Μόνο έτσι θα επιτευχθεί η πραγματική γνώση, που αποτελεί θεμέλιο για μια ηθικά ισορροπημένη και πολιτισμικά πλούσια κοινότητα.