Πηγαίνουν για δικαίωση και καταλήγουν με βαρύτερο εκκαθαριστικό. Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΑΔΕ για τις δηλώσεις του 2024, μόλις 4.592 ατομικές επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες αιτήθηκαν να αμφισβητήσουν το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα, ενώ το 34,45% των επαγγελματιών δήλωσε για το 2023 εισόδημα έως 10.000 ευρώ. Η διαδικασία αμφισβήτησης ενεργοποιεί αναλυτικούς ελέγχους πενταετίας: υποβάλλεται ειδικό ερωτηματολόγιο, ανοίγουν τραπεζικοί λογαριασμοί και αναζητούνται καταθέσεις, δωρεές, δάνεια και εισοδήματα με ασαφή προέλευση. Όταν δεν προσκομίζεται πλήρης τεκμηρίωση, τα ποσά θεωρούνται εισόδημα και φορολογούνται, σε πολλές περιπτώσεις με συντελεστή 33%.
Τα περιστατικά είναι ενδεικτικά των παγίδων. Στην πρώτη περίπτωση, επαγγελματίας επικαλέστηκε δωρεές και δάνεια σε κοινό λογαριασμό με την αδελφή της, αλλά οι ελεγκτές διαπίστωσαν καταθέσεις 2.402 ευρώ χωρίς τεκμηρίωση και τις κατέγραψαν ως προσαύξηση περιουσίας. Το αποτέλεσμα ήταν μείωση της οφειλής μόλις κατά 214 ευρώ, ενώ η προσφυγή στόχευε στην ακύρωση του τεκμαρτού. Σε άλλη υπόθεση, ελεύθερος επαγγελματίας που δήλωσε ως έδρα το σπίτι του βρέθηκε με καταθέσεις 8.361 ευρώ που ο ίδιος απέδωσε σε τιμολόγια οικογενειακής επιχείρησης. Επειδή δεν υπήρχε ξεχωριστός επαγγελματικός λογαριασμός, τα ποσά καταλογίστηκαν ως προσωπικό εισόδημα και φορολογήθηκαν με 33%, επιβαρύνοντας το εκκαθαριστικό.
Ηθική ανάλυση των πρακτικών αυτών προτείνει ότι η υπεύθυνη συμπεριφορά πρέπει να είναι κανόνας: σαφής διαχωρισμός προσωπικών και επιχειρηματικών λογαριασμών, πλήρης τεκμηρίωση δωρεών και δανείων και ειλικρινής τήρηση βιβλίων. Οι φορολογούμενοι έχουν καθήκον να ενεργούν με τέτοιον τρόπο ώστε οι πράξεις τους να γίνονται αποδεκτές ως καθολικός κανόνας συμπεριφοράς, προάγοντας την εμπιστοσύνη και τη δίκαιη επιβάρυνση όλων. Παράλληλα, οι φορείς και το κράτος οφείλουν να απλοποιήσουν τις διαδικασίες και να στηρίξουν τη διαφάνεια, ώστε η φορολογική συμμόρφωση να συμβάλλει στην καλύτερη κατανομή πόρων για την κοινωνία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος.