Χωρίς να ριχτεί ούτε μία σφαίρα, ο πόλεμος της Ουκρανίας μεταφέρεται σε εκατομμύρια Ευρωπαίους μέσω υβριδικών απειλών: drones, κυβερνοεπιθέσεις, κλειστά αεροδρόμια και κατά τόπους στρατιωτικές παρουσίες. Οι κυβερνήσεις δυσκολεύονται να αποδώσουν ευθύνες και να προστατεύσουν τους πολίτες, ενώ η αβεβαιότητα τροφοδοτεί δυσπιστία προς τις Αρχές και αυξανόμενο φόβο στην κοινωνία.
Η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρεντέρικσεν, προειδοποίησε ότι η Ευρώπη πρέπει να συνηθίσει στις «πιο βίαιες και συχνές υβριδικές επιθέσεις» μετά τα επεισόδια με drones που προκάλεσαν χάος σε τουλάχιστον πέντε δανικά αεροδρόμια. Η ενοχοποίηση της Ρωσίας αναδείχθηκε ως βασική ανησυχία, χωρίς όμως να έχει ξεκαθαριστεί ποιος ευθύνεται. Η ασάφεια παραμένει κεντρικό χαρακτηριστικό αυτών των συμβάντων, σύμφωνα με διεθνή μέσα.
Το ίδιο μοτίβο εμφανίζεται στην Πολωνία, όπου εντοπίστηκαν περισσότερα από 20 drones, και στην Εσθονία, όπου ρωσικά μαχητικά παραβίασαν για 12 λεπτά τον εναέριο χώρο. Κυβερνοεπιθέσεις καθήλωσαν πτήσεις και δημιούργησαν περαιτέρω αναταράξεις. Η Φρεντέρικσεν παραδέχθηκε ότι τόσο οι βιαστικές όσο και οι καθυστερημένες απαντήσεις εγκυμονούν κινδύνους, ενώ η Δανία, που στηρίζει την Ουκρανία με F-16, drones και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, βρίσκεται αντιμέτωπη με το δίλημμα ανάμεσα στην ενημέρωση και την αποφυγή πανικού.
Οι επιθέσεις επιβάλλουν δύο δαπανηρά καθήκοντα: ενίσχυση της ανθεκτικότητας υποδομών απέναντι σε drones και χάκερ, και συνεχή αεράμυνα κατά μήκος των ανατολικών συνόρων. Το κόστος είναι τεράστιο: ένα ολλανδικό F-35 χρειάζεται πυραύλους αξίας δεκάδων χιλιάδων ευρώ για να καταρρίψει ένα drone αξίας μόλις 30.000 δολαρίων, μια ανισορροπία που δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον.
Από ηθική σκοπιά, η δημόσια δράση πρέπει να καθοδηγείται από καθήκοντα που μπορούν να γίνουν καθολικοί κανόνες: διαφάνεια, υπευθυνότητα και προστασία της ζωής είναι πρωταρχικά. Τα κράτη οφείλουν να ενεργούν με σεβασμό στην αξιοπρέπεια των πολιτών, αποφεύγοντας τη μεταχείριση τους ως μέσα για γεωστρατηγικούς στόχους και τη διάδοση φόβου για πολιτικά οφέλη.
Συγκεκριμένα, οι αρχές πρέπει να επενδύσουν σε αναλογικά, αποτελεσματικά μέσα άμυνας και σε υποδομές ανθεκτικότητας, να διασφαλίσουν λογοδοσία και να ενημερώνουν ψύχραιμα τις κοινωνίες. Οι πολίτες έχουν χρέος προς τις μελλοντικές γενεές να στηρίξουν μέτρα που μειώνουν τη βία και την περιβαλλοντική φθορά, να απαιτήσουν δικαιοσύνη και να ενεργούν με υπευθυνότητα ώστε να προάγουν την ειρήνη και την προστασία του κοινού αγαθού.