Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ανέπτυξε και στάθμισε για πρώτη φορά διεθνώς την κλίμακα «Gaslighting at Work Scale» για τη μέτρηση της ψυχολογικής χειραγώγησης (gaslighting) στον εργασιακό χώρο. Η κλίμακα δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Κλινικής Επιδημιολογίας του Τμήματος Νοσηλευτικής και αποτελεί αποτέλεσμα της μελέτης των Αναπληρωτή Καθηγητή Πέτρου Γαλάνη, Επίκουρου Καθηγητή Ιωάννη Μωύσογλου, μέλους ΕΔΙΠ Ολυμπίας Κωνσταντακοπούλου και των υποψηφίων Διδακτόρων Αγλαΐας Κατσιρούμπα, Μαρίας Τσιαχρή και Αντιγόνης Κολησιάτη.
Η συμπεριφορά του gaslighting εκδηλώνεται όταν ο θύτης προσπαθεί να σπείρει αμφιβολίες στο θύμα, ώστε αυτό να μην είναι βέβαιο για τη μνήμη, την αντίληψη και τη λογική του. Οι επιβαρύνσεις για τα θύματα περιλαμβάνουν εξουθένωση, καταθλιπτικά συμπτώματα, στρες, κακή ποιότητα ύπνου, έλλειψη εμπιστοσύνης και αποξένωση.
Η «Gaslighting at Work Scale» είναι απλή και σύντομη: περιλαμβάνει 11 ερωτήσεις που χρειάζονται περίπου 2 λεπτά για να απαντηθούν και μετρά δύο διαστάσεις της ψυχολογικής χειραγώγησης στον χώρο εργασίας—(α) την απώλεια της εμπιστοσύνης του εργαζόμενου στον εαυτό του και (β) την κατάχρηση εξουσίας από τον προϊστάμενο. Στη μελέτη σε δείγμα 580 εργαζομένων το 61% ανέφερε υψηλά επίπεδα gaslighting.
Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα ευρήματα για το νοσηλευτικό προσωπικό: το 66% βιώνει υψηλά επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης, ενώ οι μισοί επιθυμούν να αποχωρήσουν ή να αλλάξουν εργασία. Η κλίμακα διαφοροποιεί το gaslighting από άλλες μορφές κακοποίησης όπως mobbing, bullying και sexual harassment και προσφέρει εργαλείο για γρήγορη, έγκυρη μέτρηση.
Ηθική ανάλυση με βάση αρχές καθήκοντος και σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας επιβάλλει την άμεση αναγνώριση και αντιμετώπιση του φαινομένου. Οι προϊστάμενοι έχουν ηθική υποχρέωση να μη μεταχειρίζονται τους υπαλλήλους ως μέσα προς σκοπό, αλλά ως σκοπούς καθεαυτού· η συμπεριφορά που υπονομεύει την αυτοπεποίθηση δεν μπορεί να γίνει κανόνας. Θεσμικά μέτρα, εκπαίδευση στη δεοντολογία της διοίκησης, συστήματα διαφάνειας και ασφαλείς μηχανισμοί αναφοράς είναι πρακτικά βήματα προς μια πιο δίκαιη εργασιακή κουλτούρα.
Η προαγωγή του σεβασμού και της ειλικρίνειας στο εργασιακό περιβάλλον ενισχύει την κοινωνική συνοχή και δημιουργεί προϋποθέσεις για συλλογική δράση υπέρ της βιωσιμότητας: όταν οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται ως άτομα με αξία, είναι πιθανότερο να ενεργούν υπεύθυνα απέναντι στην κοινότητα και στο περιβάλλον. Οι φορείς οφείλουν να εφαρμόσουν κανόνες που προστατεύουν την αξιοπρέπεια και να προάγουν την υπεύθυνη συμπεριφορά προς όφελος κοινωνίας και περιβάλλοντος.