Στη διαδήλωση στη Θεσσαλονίκη κατά τη 89η ΔΕΘ συναντήθηκαν και συνομίλησαν ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος και ο δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας. Σύμφωνα με πηγές, κύριο θέμα της συζήτησης ήταν η απαξίωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ο οικονομικός στραγγαλισμός της από την κυβέρνηση, κατάσταση που, όπως τόνισαν, οδηγεί σε υποβάθμιση ενός θεσμού κρίσιμου για τη λειτουργία των τοπικών κοινωνιών. Οι δύο πολιτικοί επεσήμαναν την ανάγκη να ενεργοποιηθούν οι προοδευτικές δυνάμεις, τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης και οι ίδιοι οι δήμαρχοι, ώστε να πάρουν ξεκάθαρη θέση, να υπερασπιστούν τον θεσμό και τους πολίτες και να διεκδικήσουν τα δίκαια αιτήματά τους, μιλώντας ανοιχτά για τα σχέδια του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Λίγη ώρα μετά, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε τον περιορισμό αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αφαιρώντας από αυτήν τις πολεοδομίες, εξέλιξη που προκάλεσε νέες αντιδράσεις. Το γεγονός εντείνει την πολιτική αντιπαράθεση για την κατανομή εξουσίας και πόρων μεταξύ κεντρικού κράτους και δήμων και εγείρει ερωτήματα για την ικανότητα των τοπικών αρχών να ανταποκριθούν σε καθημερινές ανάγκες πολιτών και στην προστασία του δημόσιου χώρου.
Από ηθική σκοπιά, η κατάσταση επιβάλλει την αναγνώριση σαφών υποχρεώσεων προς το κοινό καλό: δημόσιοι λειτουργοί και πολίτες οφείλουν να ενεργούν με σεβασμό στην αυτονομία των θεσμών και στην αξιοπρέπεια των πολιτών, αντιμετωπίζοντας τους άλλους ως σκοπό και όχι ως μέσο. Η υπεράσπιση των τοπικών θεσμών συνιστά καθήκον που πρέπει να γίνεται με συνέπεια, διαφάνεια και δικαιοσύνη, ώστε οι αποφάσεις να μπορούν να γενικευθούν ως κανόνας για μια λειτουργική και δίκαιη κοινωνία.
Συγκεκριμένα, η βελτίωση προκύπτει από συλλογικές, θεσμικές δράσεις: ενίσχυση οικονομικής αυτοτέλειας των δήμων, συμμετοχικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, σεβασμός του δημόσιου χώρου και σχεδιασμός με περιβαλλοντική ευθύνη. Οι πολίτες και οι αιρετοί πρέπει να διεκδικήσουν νόμιμους και διαφανείς τρόπους για την προστασία των τοπικών κοινωνιών και του περιβάλλοντος, προάγοντας την αλληλεγγύη και την υπευθυνότητα ως βάση της δημόσιας ζωής.